مقاله بررسی پرخاشگری در سنین نوجوانی
نوجوانى یکى از مهمترین مراحل گستره عمر آدمى محسوب مىشود. نوجوان که دوره کودکى را گذرانده، پیش از هر چیز، مستلزم یافتن هویت و شخصیت خویشتن است، ولى این موضوع هرگز به آسانى تحقّق نمىپذیرد.
زیرا نوجوان حاضر نیست از تمام روشهاى بزرگسالان پیروى کند و بىچون و چرا کلیه صفات شخصیت خود را با آنان هماهنگ سازد، لذا نوجوانی که قصد دارد به هویت و فردیت خویش دست یابد، نباید براى پذیرش باورهاى بزرگسالان تحت فشار قرار گیرد، بلکه باید او را به طور منطقی و درست آزاد گذاشت تا خود انتخاب کند و حتی تا جای ممکن از او نظرسنجی کرد.
اگر با نوجوان اینگونه برخورد شود، طبیعى است که هم اعتماد به نفس او تقویت مىشود و هم احساس امنیت و آرامش مىکند و اضطراب، که اصلىترین عامل بروز رفتارهای پرخاشگرانه است، در او تقلیل و تعدیل مییابد و رفتارهای تند و خشن او مهار شده و از بین خواهد رفت.
توصیه های زیر به بهبود شرایط کمک می کند:
اولاً: این دوره از تحوّل (نوجوانى) را با تمام ویژگىهایى که دارد، به خوبی بشناسند.
ثانیاً: با نوجوانان به گونهاى برخورد کنند که احساس امنیت نموده اعتمادشان جلب شود و چیزهایی که موجب نگرانى و اضطراب آنها مىشود را کاهش دهند.
اما اینکه علت پرخاشگری و رفتارهای تند نوجوانان چیست، به طور کلى میتوان عوامل مؤثر آن را به سه دسته تقسیم نمود:
الف) عوامل زیستشناختى در این زمینه روانشناسان در پژوهشهاى خود به این نتیجه رسیدند که افزایش ترشّح هورمون تستوسترون (معروف به هورمون پرخاشگری) در سطح خون موجب پرخاشگرى مىشود و همچنین کاهش یا پایین بودن قند خون به عنوان یکی دیگر از عوامل، موجب بروز خصومت و تمایلات پرخاشگرانه در فرد میگردد.
ب) عوامل روانشناختى مانند افسردگى، الگوهاى شخصیتی و تأثیر احساس گناه.
ج) عوامل فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى و محیطى مانند خانواده، فقر، تأثیرات الگویى، تأثیرات پاداش و تأیید اجتماعى و تأثیر وسایل ارتباط جمعى. درمان پرخاشگری برای درمان پرخاشگری، گام اول شناخت و ریشهیابی علت یا علل پرخاشگری است. با شناخت این عوامل میتوان همکاریهای لازم را برای کاستن از میزان و شدّت پرخاشگری ارائه نمود.
بنابراین برای کنترل و درمان مؤثّر این مشکل، موارد زیر توصیه میشود:
1. بالا بردن سطح بینش دینی و اخلاقی نوجوانان؛
2. سرگرم نمودن آنان با موضوعات مورد علاقهشان مانند ورزش و بازیهای مناسب؛
3. مهر و محبت نمودن و دلجویی از آنان؛
4. نشان دادن صبر و متانت در مواقع پرخاشگری؛
5. اجرای عدالت در منزل؛
6. برآورده کردن نیازهای کودکان و نوجوانان به طور منطقی و به دور از افراط و تفریط؛
7. خودداری از توهین و ناسزا گفتن به آنان و یا مقابله به مثل نمودن با آنها؛
8. خودداری از تهدید و ترساندن آنان؛
9. نشان دادن الگوهای خوب و تأثیرگذار به آنان؛
10. دادن رهنمودهای سازنده در مورد سازش و جوشش با دیگران؛
11. تشویق به بازیهای گروهی و رعایت نزاکت و قوانین در تعامل با دیگران؛
12. عادت دادن آنان به عفو و گذشت؛
13. یاد دادن انتقاد صحیح به آنها جهت تخلیه و سبک شدن و آرامش یافتن.
چنانچه رعایت عوامل فوق، تأثیری نداشت میتوان با رعایت احتیاط از عوامل دیگری مانند توبیخ، اخطار، تحکّم، و ابزار مقابله به مثل مانند تنبیه و قهر و... استفاده نمود. در خاتمه لازم است متذکّر شویم که خشونت و پرخاشگری بیشتر عامل بیرونی دارد و فقط در موارد خاص به علل درونی مربوط میشود.
نویسنده: م ک. بازیجو
تاریخ انتشار: 1393/09/06 08:17:49