رفتارهای انسان نشانه هایی از نیازها و خواسته های روحی و جسمی است. یکی از مهمترین کمک های والدین به نوجوان شناسایی نیاز های اوست، از این طریق بهترین کمک را به نوجوان خود کرده‌اید تا بدون دغدغه و نگرانی این مسیر حساس را طیّ نماید.

رابطه‌ی نزدیک محبّت‌آمیز با چند شخص مؤثّر در زندگی غالباً ایجاد رضایت می‌کند. خانواده عموماً یکی از کانون‌های گرم و محبت‌زا بوده است و کمبود و فقدان آن تأثیرات سوء و ضایعات دردناکی در روح افراد به وجود آورده، روابط آن‌ها را با دیگران تحت تأثیر قرار می‌دهد. کمبود محبّت چون اغلب موجب تحقیر و کوچک شدن فرد نیز می‌شود، در او ایجاد عقده‌ی حقارت می‌کند و وی را حسود و کینه‌توز می‌نماید و یا باعث ایجاد احساس تنهایی و انزوا می‌گردد، و اگر نوجوان از محبت در کانون خانواده سیراب نشود، آن را در خارج از خانواده جست‌و‌جو می‌نماید که زمینه‌ی بسیاری از فریب‌ها و انحرافات از همین جا فراهم می‌شود. 

هر انسانی می‌خواهد مطمئن باشد که کسی به حریم آزادی او تجاوز نخواهد کرد و مال و جان و آبرو و شخصیتش در امان است، زیرا که ترس و اضطراب این که مورد تهدید واقع شود، ایجاد نگرانی در فرد می‌کند. زیرا هر فردی می‌خواهد که اطمینان خاطر پیدا کند که در مواقع سختی و ناراحتی و بیچارگی تنها نخواهد ماند و دیگران کمک کننده و حامی او هستند و عدم این اطمینان اثرات ناگواری در رفتار او دارد. نوجوان در جامعه‌ی ما نیازمند دنیایی است سازمان یافته، امن، منظم، قابل پیش‌بینی و قانونی که بتواند روی آن حساب کند و در آن حوادث غیر منتظره، غیر قابل کنترل، گیج کننده و یا خطرناک... رخ ندهد.

این دوره، دوره تنهایی است بدون توجه به تعداد دوستانی که نوجوان دارد، او همیشه در درون خود احساس خلاء می‌کند. این احساس تنهایی که به مراحل رشد مربوط می‌شود، جوان را بر آن می‌دارد که با همسالان خود ارتباط برقرار کند. بنابراین، دوستی‌ها در این دوره براساس نیاز اجتماعی شکل می‌گیرد و نوجوان بالغ به دوستان خود وفادار است تا جایی که هیچ انتقادی را درباره‌ی آن‌ها نمی‌پذیرد. محبوبیت نوجوانان و جوانان در گروه همسالان تابع توانایی انجام دادن اموری است که در گروه اجتماعی آن‌ها موجب کسب وجهه می‌شود. هم چنین برای نوجوان مهم است که مقبول خانواده و مورد پذیرش والدین باشد و احساس کند که از موقعیت مطلوب و قابل قبولی در میان خانواده اش برخوردار است. اما آن چه واضح و مبیّن می‌باشد، این است که گاهی اوقات معیارهای گروهی بیشتر از معیارهای خانواده و مدرسه در رفتار نوجوان تأثیر دارد و نوجوان تلاش می‌کند در اثر معاشرت و رابطه‌ی صمیمانه با آن‌ها هم خود را مطابق معیارهایشان سازد و هم توانایی و استعدادهای خود را در حدّ اعلا نشان دهد و رضایت خاطر کسب کند؛ زیرا گروه، نیاز مبرم نوجوان به برقراری تماس، روابط صمیمانه و تعلق را به خوبی ارضا می‌کند حتی اگر گروه از نوع مخرب و ضد اجتماع باشد. 

در نتیجه بودن در کنار آنان و بیان راز دل به دوستان، سبب آرامش روحی آن‌ها و تقلیل کشمکش‌های روانی او می‌شود.

استقلال طلبی یکی دیگر از نیازها و ویژگی‌های دوره نوجوانی است. نوجوان دیگر کودک نیست. احساس می‌کند بزرگ شده است و می‌تواند در کارها، خودش تصمیم بگیرد و می‌خواهد هر چه زودتر روی پای خود بایستد و نیاز دارد بداند زندگی‌اش زیر فرمان خودش است و دیگران بدان شکل نمی‌بخشند. اگر این نیاز با تحکم و برخورد خشونت‌آمیز والدین مواجه گردد، به سرکشی و طغیان منجر می‌شود. 

نوجوانان در این مرحله از زندگی گرایش خاصّی به مسایل دینی و معنوی پیدا می‌کنند و عقاید مذهبی‌شان شکل مجرّد و متعالی به خود می‌گیرد. در دوره‌ی خردسالی کودک با سؤالات بی‌شمار خود دست به گریبان می‌شود و اندیشه‌های نارسایی را به دست می‌آورد ولی تنها در دوره‌ی نوجوانی است که او به یک نظر پا برجا و استوار درباره‌ی معنی و مفهوم حیات معتقد می‌شود. به همین سبب است که دوره‌ی نوجوانی را مرحله‌ی تردید دینی می‌نامند که این تغییرات در این دوره به سه شکل ظاهر می‌گردد: 

1ـ دوره‌ی بیداری دینی: در این مرحله، نوجوان علاقمند است همانند والدین خود، آداب و رسوم دینی را انجام دهد.

2ـ دوره‌ی پرسشگری: در این دوره به انتقاد از مفاهیم پذیرفته‌ی دینی می‌پردازد و پرسش‌های متعدّد و متنوّعی مطرح می‌کند. می‌کوشد به حقایق دست یابد و نیازهای خود را پاسخ دهد.

3ـ دوره‌ی بازسازی دینی: نوجوان احساس می‌کند که به حقایق دینی تازه‌ای نیاز دارد. بنابراین با توجّه به رشد شناختی در دوره‌ی نوجوانی (مرحله‌ی تفکّر انتزاعی)، قضاوت‌های نوجوان با گذشته تفاوت داشته و به دنبال چرایی و چگونگی امور و رخدادها می‌باشد؛ بنابراین در زمینه‌ی دینی از طریق استدلال باید مسایل را برایش تشریح کرد. 

نکته‌ی بسیار مهم و حساس این است که والدین و مربّیان و اطرافیان نوجوان باید بدانند که در این دوره تا حدّ امکان از امرو نهی کردن پرهیز نموده و با نوجوان به عنوان یک مشاور رفتار نمایند و برای تفکّر، اظهار نظر و پرسش‌های او ارزش قایل شوند و صبورانه برخورد کنند. در غیر این صورت دچار آسیب‌های جدّی‌ در زمینه‌ی اعتقادات و مسایل مذهبی شده و چه بسا از دین زده شود.