یکی از عقده‌هایی که از جهت واکنش‌های رفتاری و علمی دارای دو گونه تاثیر مثبت و منفی می‌باشد، عقده حقارت است که در اثر عوامل و انگیزه‌های گوناگون در روان انسانها بوجود می‌آید. پیاژه در این‌باره می‌گوید: به نظر روان‌شناسان هیچ مرد یا زنی نمی‌تواند بطور کامل از عدم تعادلی که منجر به نشانه‌های روانی عقده حقارت می‌شود، فرار کند. ولی این عدم تعادل گاه رسیدن به موفقیت‌های بزرگ را سبب می‌شود. در واقع بعضی پیروزی‌ها را ممکن است نتوان بدون محرک قوی احساس حقارت بدست آورد.

-اضطراب و پریشانی دائم،

-به سر بردن دائمی در نگرانی، ناراحتی و عذاب،

-احساس نوعی پستی در خود،

-فخر فروشی،

-مسخره کردن و بد زبانی،

-میل به شکستن، خراب کردن و نابود کردن اشیاء،

-پنهان کردن حس حقارت با گوشزد کردن خطا و اشتباه دیگران،

-فرار از مدرسه و خانه،

-بلند پروازی و تکبر،

-تملق و چاپلوسی،

-خودداری از آمیزش با دیگران،

-گوشه گیری و انزوا، خاموشی و سکوت زیاد،

-احساس ناکامی،

-حس جاه طلبی شدید،

-کوچک شمردن خود،

-دلیل تراشی برای توجیه ناتوانی خود درانجام کارها،

-متوجه کردن سرزنش و مسئولیت اشتباهات و خطاهای خود به دیگران،

-وابسته کردن خود به یک فرد موفق(به منظور به خود وابسته کردن آن موفقیتها)،

-گریزان بودن از موقعیت ها و فرصت هایی که آشکار می کنند ضعف او را،

-خیالباف و رویایی،

-سعی در سرکوب حس حقارت،

-شیوه رفتاری کودک سرکوب شده برخلاف میلش،

-دارای طبعی ناپایدار،

-مشکل بودن تحمل ناکامی،

-حسادت،

-برخورداری از اعتماد به نفس و نیروی خود اتکایی بسیار ضعیف،

-بزرگ نمائی خود و برخ کشیدن.

عوامل پدید آورنده:

-کمبود مهر و محبت از سوی والدین و دیگران،

-تأمین نشدن نیازهای اساسی کودک،

-تمسخر و تحقیرهای نابجای والدین و دیگران،

-محبت نابجا،

-محرومیت از غذای خوب، لباس، امکانات تفریحی، تحصیلی و...

-نفرت و ابراز بیزاری از سوی والدین،

-رفتار خشونت آمیز و بی رحمانه با کودک،

-تنبیه نابجای بدنی و لفظی،

-نداشتن استعداد کافی برای موفقیت در زمینه های مختلف تحصیلی، اجتماعی و...

-داشتن نقایص جسمانی و روانی،

-احساس ناکامی و عدم موفقیت،

-ملامت و سرزنش کودک،

-حس جاه طلبی شدید در کودک،

-اعمال زور و وادار کردن به انجام کاری خارج از توان کودک،

تقویت نشدن حس اعتماد بنفس و خود اتکایی در کودک،

-سرکوفت زدن و شمردن برتری های دیگران برای کودک،

-توهین، عدم توجه و احترام به شخصیت کودک.

-شناخت علت و ریشه احساس حقارت در کودک،

-بکار بردن موازین صحیح تربیتی،

-شناخت و تقویت ارزش حقیقی کودک،

-برخورد با مهر، عطوفت و گذشت،

-خودداری از تمسخر و تحقیرکودک،

-خودداری از بکارگیری زور و اجبار و توهین به کودک،

-خودداری از ملامت و سرزنش کودک،

-خودداری از سرکوفت کودک و برتریهای دیگران را به رخ او کشیدن،

-تقویت و تشویق کودک برای غلبه بر ضعف خود،

-راهنمایی کودک در زمینه هایی مختلف،

-کمک به کودک برای هماهنگی بین جاه طلبی و امکانات و توانایی های خود،

-آموزش ایستادگی در مقابل ناکامیها و مشکلات به کودک،

-تقویت حس اعتماد بنفس و خوداتکایی در کودک،

-احترام به شخصیت کودک.