آتشنشانی یا اطفاء حریق مجموعه اقداماتی است که برای مقابله با آتش بوسیله خاموش کردن، کنترل و یا هدایت آتشهای ناخواسته انجام میگیرد. اهداف آتشنشانی حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط زیست است.آتشنشانی مهارتی بسیار فنی است که احتیاج به دورههای طولانی چه در زمینههای عمومی مانند مقابله با آتش و چه در زمینههای تخصصی مانند عملیات امداد و نجات دارد. به شخصی که به صورت تخصصی به مهارتهای اطفاء حریق آشناست آتشنشان میگویند.
اطفاء حریق بصورت کلی به دو نوع عامل (Active) و غیرعامل (Passive) تقسیم میشود. استفاده از مواد نسوز یا کندسوز در تجهیزات، استفاده از دیوارهای جداکننده در ساختمانها و یا بکاربردن مواد دیرذوب در بدنه مخازن از روشهای غیرعامل اطفاء حریق است.
نخستین شهر کشور که به تجهیزات و سازمان آتشنشانی مجهز شد، شهر تبریز بود. در سال ۱۲۲۱ خورشیدی،روسها در این شهر نخستین سازمان آتش نشانی ایران را تاسیس نمودند که برج آتشنشانی تبریز از یادگارهای آن دوران است. دومین و سومین واحدهای آتش نشانی رسمی در جنوب کشور و در شهرهای مسجد سلیمان و آبادان برای حفظ تأسیسات ایجاد شده در پالایشگاه آن شهرها تاسیس شد. سپس با توجه به ایجاد زیر ساختهای اقتصادی در اقصی نقاط کشور، ایجاد واحدهای اطفایی در مناطق مختلف کشور آغاز گردید که میتوان به احداث واحدهای آتش نشانی (اطفائیه) در بلدیه آنروز نام برد که در قطبهای اقتصادی و صنعتی کشور ایجاد شده