هشت معیار مهم برای انتخاب اسباب بازی
این مقاله با هدف بررسی معیارهای هشتگانه تناسب سن و جنس، ایمنی، قیمت ،تنوع ،کاربرد ،ظاهر فرهنگ و ارزشهای جامعه در انتخاب اسباب بازی از دیدگاه والدین کودکان ۶-۴ ساله سپاهان شهر اصفهان صورت گرفته است. روش پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ گردآوری دادهها توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری شامل والدین کودکان ۶-۴ ساله همه مهدکودک و پیش دبستانی های سپاهان شهر اصفهان در سال تحصیلی ۹۵-۹۴ بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای ۲۰۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند ابزار گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته ۳۲ سؤالی انجام گردید. پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ ۸۹ درصد تأیید شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS19 علاوه بر شاخصهای توزیع فراوانی و درصد از آزمون فریدمن، تحلیل واریانس یک راهه و آزمون های تعقیبی استفاده گردید. نتایج بیانگر این است که بین دیدگاه والدین با تحصیلات مشاغل متفاوت و تعداد فرزندان در انتخاب اسباب بازی برای کودکانشان تفاوت معناداری وجود ندارد اما دیدگاه های والدین گروههای سنی مختلف تفاوت معناداری را در ۶ معیار از ۸ معیار در انتخاب اسباب بازی برای کودکان نشان داد. همچنین سه معیار اصلی در انتخاب اسباب بازی به ترتیب متناسب بودن وسیله بازی با سن و جنسیت کودک و کاربرد اسباب بازی است و توجه به معیار فرهنگ و ارزشهای جامعه نیز به عنوان معیاری که بیشتر توسط والدین در انتخاب اسباب بازی مورد غفلت قرار میگیرد تعیین شد. واژه های کلیدی اسباب بازی کودکان معیار
کودکان گل های بوستان ما و آینده سازان کشورند. ملتی در آینده موفق پیروز و سربلند خواهد بود که به نیازهای جسمی و روانی کودکان خود توجه بیشتری داشته باشند. امروزه روان شناسان اعتقاد دارند که برای رسیدن به مراحل بالاتر رشد باید پایه های اولیه رشد را جدی گرفت و چنانچه اولین مراحل رشد به خوبی طی نشود کودک در مراحل بعدی دچار اختلال خواهد شد. یکی از نیازهای مهم کودک نیاز به بازی و اسباب بازی است. بازی یعنی هر نوع ورزش یا فعالیتی که توسط کودکان به منظور تنوع انجام میگیرد. بازی برای کودک همانند آب است برای ماهی کودک بدون بازی نمی تواند به رشد و تعادل سازنده ای برسد. اسباب بازی شوق زیستن را در وجود کودک برمی انگیزد و موجب پرورش قوای جسمی ،ذهنی ،روانی عاطفی و اجتماعی کودک می.شود مسئله مهم این است که بازی و اسباب بازی باید متناسب با ویژگیهای سنی و جسمی و روانی کودک باشد تا اثرات مفید داشته باشد وگرنه او را دچار شکستهای متعدد و احساس حقارت می کنـد کـه در این صورت این اسباب بازی برای کودک مضر خواهد بود روان شناس مشهور ژان پیاژه piyaje» تأکید می کند که والدین در انتخاب اسباب بازی داشت و هوشیاری لازم را داشته باشند چرا که در شکل دادن به تمایلات عاطفی و روانی او نقش مهمی ایفا می کند و چنانچه در انتخاب آنها توجه کافی نشود، ناخواسته تمایلات کودکان به گونهای شکل می گیرد که مورد انتظار نبوده است .(2010,Motahari). دیدگاه ها و نظرات متفاوتی در انتخاب و خرید اسباب بازی متناسب با تغییر و تحولات فناوری در زندگی انسانها وجود دارد، از جمله اینکه در عصر باستان وسایل ابتدایی برای آموزش کودکان بشر اولیه از سنگ و سنگریزه هایی شکل یافته استخوان حیوانات و طنابهایی از روده حیوانات آن زمان به خصوص ماموت ها و نوعی از ماهی های عظيم الجثه درست میشد و کودکان با این اسباب بازی ها بازیهای گوناگونی انجام می دادند. البته با پیدایش اسباب بازی در تفکر و خلاقیت بشر اولیه نوعی پیشرفت به وجود آمد ( ,Shafiei, Shkarae & Zaren.Moghadam Taherian, Mohebbi Soufirand (1999) بنابراین اسباب بازی وسیله ای است برای بازی کردن که به وسیله کودکان مورد استفاده قرار می گیرد و در رشد و شکوفایی استعدادهایشان به آنها کمک می کند. اسباب بازی در زندگی کودک نقش مؤثری دارد و جزئی از زندگی آنها را تشکیل می دهد. چنانچه اسباب بازیها با دقت و بر طبق اصول روان شناسی و رشد کودک و اهداف آموزشی انتخاب شوند در زندگی اجتماعی و روانی و رشد فکری و تربیتی آنان بسیار مؤثر خواهد بود. به همین دلیل است که روان شناسان و مربیان مشهوری چون منتسوری ١٢ Monte)، والون (Walon) کلاپارد (Kelapard) ١٢ Monte)، والون (Walon) کلاپارد (Kelapard) کرده و بازی و علاقه آنها به داشتن اسباب بازی، یکی از علائم سلامت عقل و کنجکاوی انسان است. بسیاری از والدین می پندارند که اسباب بازی فقط برای سرگرمی کودکان درست شده و بسیاری از سازندگان اسباب بازی ها نیز فقط به جنبه مصرفی و تجاری اسباب بازی ها پرداخته اند و از این نکته غافل اند که شخصیت و تفکر کودکان در سنینی شکل می گیرد که با اسباب بازی ها بازی میکنند و تناسب اسباب بازی با سن کودک نقش بسزایی در رشد همه جانبه کودک خواهد داشت (2002,Ahmadvand) به طور مثال فهرست اسباب بازیهای مناسب برای کودکان ۳ الی ۴ سال عبارت اند از نردبان وسایل نجاری چکش میخ و..) وسایل آشپزی ظرفهای کوچک غذاخوری و آشپزی و....) وسایل و اسباب بازیهای حمل و نقل مثل واگن گاری ،دستی ،کامیون تراکتور، جرثقیل، فايق هواپیما کشتی اتومبیل انواع عروسک قطعات کاغذ رنگی، مکعب های ،چوبی آهن ربا قطعات آهن ظرف های کوچک غذاخوری و آشپزی جارو تختخواب می باشد.
نفیسه رفیعی، زهره سعادتمند
مربی گروه علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه پیام نور تهران ایران دانشیار گروه علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان، اصفهان، ایران
