جدول رشد طرحی کلی از نحوۀ رشد جسمانی او را به شما نشان می‌دهد. پزشک با مقایسۀ اندازه گیری‌های کودک خردسال‌تان – وزن، قد و شاخص تودۀ بدنی (BMI)- با میانگین ملی کودکان همسن و هم جنس او و با اندازه‌های قبلی، می‌تواند تشخیص دهد که آیا رشد کلی او از الگوی سالمی پیروی می‌کند یا خیر؟
شاخص توده بدنی (body mass index) یا شاخص کوتله یا بی‌ام‌آی (BMI) سنجشی آماری برای مقایسه وزن و قد یک فرد است. در واقع این سنجش میزان چاقی را اندازه گیری نمی‌کند، بلکه ابزاری مناسب است تا سلامت وزن فرد با توجه به قدش تخمین زده شود. این شاخص در بین سال‌های ۱۸۳۰تا ۱۸۵۰توسط آدولف کوتله دانشمند بلژیکی ابدا شد. نحوه محاسبه آن بسیار ساده است و در بسیاری جاها برای مشخص کردن اضافه وزن و کسر وزن استفاده می‌شود
برای مقایسۀ رشد قد، وزن و اندازه سر کودک‌تان با سایر کودکان، یک جدول رشد تنظیم کنید.
برای درک بهتر و توضیح راحت‌تر، یک مثال می‌زنیم: اگر وزن پسر ۲۴ ماهۀ شما در صدک چهلم و قد او در صدک هشتادم قرار داشته باشد، یعنی اینکه وزن %۴۰ از پسران ۲۴ ماهه برابر یا پایین‌تر از کودک شما و وزن %۶۰ از آن‌ها بالا‌تر از وزن او است. به همین نحو، %۸۰ از پسران هم سن او، هم قد یا کوتاه‌تر از او و %۲۰ بلند‌تر از او هستند.
اگر کودک‌تان همیشه در حول و حوش صدک بیست و پنجم قرار داشته است، پزشک‌تان در مورد اینکه %۷۵ پسران هم سن او بزرگ‌تر از او هستند، نگران نخواهد شد. آنچه که مهم است این است که پزشک نحوۀ رشد کودک‌تان و نه فقط مقدار آن را بررسی می‌کند. به یاد داشته باشید که کودکان در یک دوره، دارای رشد سریع و در دوره‌ای دیگر، دارای رشد کندی هستند. پزشک به بالا‌ترین و پایین‌ترین نقطۀ رشد او نیز توجه می‌کند، اما بیشتر الگوی کلی رشد او را در نظر می‌گیرد.
پزشک از عدد شاخص جرم بدن استفاده می‌کند تا ببیند که آیا کودک اضافه وزن، کمبود وزن و یا احتمال اضافه وزن دارد یا خیر. او از صدک برای بررسی شاخص جرم بدن نیز استفاده می‌کند. اگر شاخص جرم بدن او زیر صدک پنجم باشد، یعنی کمبود وزن دارد. اگر عدد بین صدک ۸۵ و ۹۵ باشد، احتمال دارد دچار اضافه وزن شود و اگر در صدک ۹۵ یا بالا‌تر از ۹۵ قرار گیرد، یعنی اضافه وزن دارد.
این بدان معنی است که دامنۀ طبیعی شاخص جرم بدن کودک، از صدک ۵ تا صدک ۸۵ام (اما نه خود ۵ و ۸۵) است. به یاد داشته باشید، از آنجا که ترکیب‌بندی بدن دختران و پسران با هم تفاوت دارد، جدول رشد قد و وزن جداگانه‌ای دارند و این جدول نشان‌دهندۀ این واقعیت است که شاخص جرم بدن کودک در طی سال تغییر می‌کند، به ویژه اینکه در طول دوران خردسالی کاهش یافته و در طول دوران مدرسه و بزرگسالی افزایش می‌یابد.
زمانی باید نگران شوید که صدک او تغییرات چشمگیری داشته باشد. برای مثال اگر وزن او همواره حدود صدک ۵۰ قرار داشته است و بعد به صدک ۱۵ کاهش یافته است، پزشک به دنبال علت این تغییر خواهد گشت. او در نظر خواهد گرفت که آیا مسألۀ پزشکی جدی‌ای که نیاز به ارزیابی و بررسی بیشتری دارد، باعث این تغییر شده است یا خیر.
البته یک بیماری کوچک و یا تغییر در الگوی غذا خوردن او ممکن است منجر به کاهش ناچیزی شود که در این مورد پزشک ممکن است برای مدتی رشد او را با دقت بررسی کند.
اگر کودک‌تان بیمار نبوده اما وزن او در مقایسه با منحنی‌ای که تا کنون طی کرده، کند شده است، پزشک ممکن است توصیه کند که مقدار غذای اصلی و فرعی او (میان‌وعده) را افزایش دهید. شاید از شما بخواهد بیشتر نزد او بروید تا از اینکه وزن کودک شروع به افزایش کرده است، اطمینان حاصل کند.
البته گاهی اوقات اگر وزن او سریع‌تر از معمول افزایش یا کاهش یابد، می‌تواند مسألۀ خوبی باشد. اگر برای مثال فرزند‌تان کسر وزن داشته، خیلی خوب است که منحنی رشد او افزایش یافته است و اگر اضافه وزن داشته، پائین آمدن منحنی او در پاسخ به تلاش برای جلوگیری از چاقی نیز می‌تواند بسیار خوب باشد.
به طور کلی پزشکان، کودکانی را که در دامنۀ نهایی صدک قرار می‌گیرند – بالای ۹۵ و زیر ۵ درصد - از هر لحاظ با دقت بیشتر مورد معاینه قر ار می‌دهند. گاهی اوقات قرار گرفتن در دامنۀ نهایی، هیچ دلیلی برای نگرانی ایجاد نمی‌کند.
اگر کودک خردسال شما بسیار کوتاه قد بوده و والدین او به طور غیر طبیعی قد کوتاهی دارند، قرار گرفتن او در کمترین دامنه -صدک ۵- می‌تواند طبیعی باشد. اما اگر کودک‌تان قد بسیار کوتاهی دارد و والدین او دارای قد متوسط یا بلندی هستند، پزشک او را معاینه می‌کند تا از اینکه هیچ مشکلی در خصوص رشد او وجود ندارد (مانند مشکل هورمونی یا ژنتیکی) اطمینان حاصل کند.
از طرف دیگر اگر کودک‌تان در بالا‌ترین دامنۀ صدک قرار دارد، پز شک او را معاینه می‌کند تا از اینکه در آینده دچار چاقی نخواهد شد، مطمئن شود. پزشک ممکن است با شما در خصوص رژیم غذایی او و ورزش صحبت کند و از عدم وجود ناراحتی (مانند مشکل تیروئید) که به افزایش وزن او کمک می‌کند، مطمئن شود.
آیا با توجه به اندازۀ فعلی کودکم، می توانم حدس بزنم که در دوران بلوغ چه اندازه‌ای خواهد بود؟
نمی‌توان با اطمینان در این مورد حدس زد. در بعضی مواقع کودکان خردسال چاق، در دوران بلوغ لاغر شده و یا کودکان لاغر، چاق می‌شوند. والدین کودک بهترین شاخص هستند – آیا والدین او قد بلند، کوتاه یا متوسطی دارند؟ لاغر، چاق یا متوسط هستند؟ به احتمال زیاد کودک در سن بلوغ، جثۀ والدینش را خواهد داشت.
